اصول انتخاب رنگ در معماری

• امید اژدری
• >دسته بندی ها: آموزش معماری, دکوراسیون خارجی, دکوراسیون داخلی, دکوراسیون داخلی و خارجی, مقالات
• برچسب ها: اصول انتخاب رنگ در معماری, الگوی تک رنگ, الگوی مثلث متساوی الاضلاع, الگوی مجاور, الگوی مربع, الگوی مستطیل, الگوی مکمل, الگوی مکمل دو طیفی, انتخاب رنگ در طراحی, انتخاب رنگ در معماری, دمای رنگ, نحوه استفاده از چرخه رنگ, نحوه انتخاب رنگ در طراحی
• مهر ۲۳, ۱۳۹۵

با سلام خدمت تمامی معماران و علاقمندان به رشته معماری و طراحان , در این بخش از مطالب مربوط به دکوراسیون داخلی و خارجی و مقالات موجود در وب سایت معماری 98 به بررسی موضوع اصول انتخاب رنگ در طراحی و معماری می پردازیم . علاوه بر مواردی همچون داشتن خلاقیت با استفاده از ایده خود و روش های دیگری همچون وب سایت هایی که به معماران کمک میکنند و … برای طراحی پلان ساختمان ها بوسیله نرم افزار های مختلف معماری همچون نرم افزار اتوکد autocad و نرم افزار تری دی مکس 3D Max معمار و طراح باید در زمینه های دیگری همچون طراحی با مواردی نظیر نحوه انتخاب رنگ در طراحی آشنا باشند و بتوانند در طراحی نیز نقشی داشته باشند .

اصول انتخاب رنگ در معماری

در رابطه با اصول انتخاب رنگ در معماری باید گفت که هر شخصی دوست دارد تا با رشته های مختلف معماری آشنایی داشته باشد و خود و دانسته های خود را محدود نکند و در زمینه طراحی نیز تا حدودی تسلطی کافی بر این حوزه داشته باشد و بتواند دکوراسیون داخلی خانه خود را بچیند و رنگ های مناسب و متناسب با شخصیت و سلیقه خود را انتخاب و با هم ترکیب کند از این رو هر کسی با نور پردازی در معماری و انتخاب رنگ و سایر اصول در طراحی باید آشنا باشد که در این رابطه مقاله ای با عنوان 10 اصل برای طراحی داخلی در سایت معماری ایران منتشر شد و در این مقاله قصد داریم تا معماران و افراد مبتدی را با نحوه انتخاب رنگ در طراحی آشنا کنیم پس تا انتهای این مطلب با ما همراه باشید .

نحوه استفاده از چرخه رنگ

یکی از مهم ترین ابزار ها برای انتخاب و ترکیب و نحوه قرار گیری رنگ ها استفاده از چرخه رنگ است که با ساتفاده از این چرخه از همان ابتدی رنگ آمیزی و انتخاب رنگ میتوان نتیجه را حدس زد و با قدرت انتخاب و سلیقه خود رنگ ها را انتخاب کرد . یکی از وب سایت هایی که میتواند در زمینه انتخاب رنگ و ارائه رنگ های مختلف به کاربران کمک کند وب سایت palleton است تا کاربران بتوانند رنگ های مورد نیاز خود را انتخاب کنند و در طرح مورد نظر خود بکار ببرند .

مشخصات رنگ

برای بکار بردن هر رنگی باید اطلاعاتی در رابطه با مشخصات رنگ داشته باشیم , هر رنگ سه مشخصه دارد :

• ته مایه رنگ ( hue )

ته مایه رنگ همان برداشتی است که در نگاه اول از رنگ ها داریم و بیشتر در آن رنگ های اصلی به چشم می آیند همچون زرد , آبی و قرمز و … .

• خلوص ( saturation )

به میزان خلوص یا ترکیب رنگ با رنگ خاکستری گقته میشود , با توجه به میزان رنگ خاکستری افزوده شده به ترکیب رنگ ها و میزان غلضت انها تغییر خواهید کرد به طوریکه هر چقدر خاکستری بیشتری به رنگ افزوده شود خلوص آن کاهش می یابد و رنگ مات تری بوجود می آید و در مقابل هر چقدر خاکستری کمتری به ترکیب اضافه شود رنگ شفاف و صاف تری بدست می آید .

• درجه تیره – روشنی ( value )

این گزینه به میزان تیره و روشنی و میزان شفافیت رنگ با استقاده از ترکیب سیاه و سفید گفته میشود که در این جمع بندی سیاه دارای کمترین ارزش رنگ بندی و سفید دارای بیشترین ارزش رنگ بندی است .

گرو های اصلی رنگ

در هر چرخه رنگ دوازده رنگ یا فام وجود دارد که کاربران با استفاده از این رنگ ها به ترکیب و بکار بردن رنگ ها در طرح های خود می پردازند :

• رنگ های اصلی ( primary colors )

رنگ های قرمز و آبی و زرد جزو رنگ های اصلی محسوب میشوند زیرا به صورت طبیعی وجود دارند و از ترکیب سایر رنگ ها با یکدیگر بوجود نمی آیند .

• رنگ های فرعی ( secondary colors )

رنگ های فرعی در چرخه رنگ از ترکیب رنگ های اصلی بوجود می آیند و شامل رنگ های نارنجی و بنفش و سبز هستند :

قرمز + آبی = بنفش

زرد + آبی = سبز

زرد + قرمز = نارنجی

• رنگ های گروه سوم ( tertiary colors )

رنگ های گروه سوم شامل شش رنگ هستند و از ترکیب رنگ های اصلی با رنگ های فرعی بوجود می آیند و شامل موارد زیر میشوند :

قرمز + بنفش = قرمز – بنفش

آبی + بنفش = آبی – بنفش

قرمز + نارنجی = قرمز – نارنجی

زرد+ سبز = زرد – سبز

آبی + سبز = سبز – آبی

زرد + نارنجی = زرد – نارنجی

اگر برای ایده خود هنوز هم به انتخاب رنگ مناسب و مورد نظر خود نرسیده اید بهتر است در ابتدا به انتخاب یکی از این دوازده رنگ اصلی بپردازید , انتخاب رنگ ها برای هر شخصی نشان دنده شخصیت و سلیقه و نوع علایق اوست که بر اساس تحقیقات هر رنگ نشان دهنده شخصیت خاصی است برای مثال :

• قرمز : هدف محور ، با اراده و مصمم
• نارنجی : پر انرژی ، خوشحال
• زرد : خوش برخورد و اجتماعی با کنترل در رفتار ، مجاب کننده
• سبز : ذاتا همکار و مراقبت کننده
• آبی : تحلیل کننده و منطقی ، محتاط
• بنفش : تسلی دهنده ، باوقار و باشکوه
• سفید : صلح طلب ، قوی در نظم بخشیدن
• سیاه : خلاق اما محافظه کار
• قهوه ای : عمل گرا ، بهترین تکمیل کننده در فعالیتها

تغییر رنگ با اضافه کردن رنگ های خنثی

بعد از انتخاب رنگ های اصلی خود برای طرح مورد نظر میتوانید با استفاده از رنگ های خنثی همچون سیاه و سفید و خاکستری تن های جدیدی از رنگ مورد نظر خود پدید آورید و از آنها استفاده کنید :

• ته رنگ ( tint ) : عبارت است از کمرنگ کردن یک رنگ با استفاده از افزودن رنگ سفید به آن

• سایه ( shade ) : عبارت است از تیره کردن یک رنگ با استفاده از رنگ سیاه

• درجات رنگ ( tone ) : عبارت است از تیره کردن تدریجی رنگ ها با استفاده از رنگ خاکستری

دمای رنگ ( color tempture )

رنگ ها در یک دسته بندی دیگر در دو دسته بندی رنگ های سرد و رنگ های گرم قرار میگیرند و هر رنگ دارای درجه حرارات خاصی است که رنگ های قرمز , نارنجی و زرد جزو رنگ های گرم محسوب میشوند و باعث میشوند تا محیط خودمانی و پر انرژی تر شود و از سوی دیگر بکار بردن این رنگ ها در فضا ها باعث کوچک تر به نظر رسیدن فضا میشود و همچنین استفاده از رنگ های گرم در فضا های کوچک و کم نور میتواند فضایی بسیار کوچک و خفه کننده بوجود آورد .

در این میان رنگ هایی همچون آبی , بنفش و سبز نیز در دسته بندی رنگ های سرد قرار میگیرند و میتوانند فضیی آرامش بخش را بوجود بیاورند و باعث شوند تا فضا ها بزرگتر به نظر برسند و همچنین استفاده از رنگ های سرد در مکان های بزرگ احساس سرد و خالی بودن و نیمه تمام بودن را به فضا القا میکند .

الگوی تک رنگ ( monochromatic )

در این نوعع الگو فقط از یک نوع رنگ استفاده میشود و با استفاده از رنگ مورد علاقه به جذاب کردن فضا می پردازند و در این میان میتوانند برای طراحی دکوراسیون داخلی از تن های مختلف رنگ ها با استفاده از افزودن رنگ های سیاه و سفید و خاکستری استفاده کنند و تن های مختلف رنگ مورد نظر خود را بدست آورند زیرا استفاده از رنگ هایی همچون سفید و سیاه و خاکستری و کرم مکمل و کامل کننده این رنگ ها هستند . الگوی تک رنگ سادگی و در عین حال جذابیت را برای یک خانه به ارمغان می آورد و در دکوراسیون های داخلی و دکوراسیون خارجی استفاده از الگوی تک رنگ بسیار رایج است .

الگوی مکمل ( complementary color scheme )

یکی دیگر از روش های انتخاب رنگ الگوی انتخاب رنگ مکمل است که در آن از دو رنگ که در دو سر چرخ رنگ قرار دارند استفاده میشود به طوریکه این دو رنگگ مکمل یکدیگر محسوب میشوند . در این نوع انتخاب یک رنگ به عنوان رنگ اصلی و رنگ دیگر به عنوان رنگ دوم یا رنگ تاکیدی ( accent ) مورد استفاد قرار میگیرد که ترکیب رنگ هایی مچون قرمز و سبز , آبی و نارنجی و … از بهترین مکمل ها برای یکدیگر هستند . این الگو بهتر سات برای المان های و فضا های کوچک مورد استفاده قرار گیرد که بهتر است بیشتر تمرکز بر روی رنگ اصلی باشد تا رنگ دوم . انتخاب رنگ اصلی و استفاده بیشتر از آن بستگی به نوع سلیقه خود فرد و شرایط دارد برای مثال اگر نور طبیعی داشته باشیم از رنگ های سرد به عنوان رنگ اصلی استفاده میکنیم و اگر نور کمی داشته باشیم برای انتخاب رنگ غالب و اصلی که بیشتر استفاده میشود از تن های گرم استفاده میکنیم .

الگوی مکمل دو طیفی ( split-complementtany color scheme )

در این نوع استفاده از رنگ شما ابتدا رنگ اصلی و غالب خود را که میخواهید بیشتر استفاده کنید را انتخاب میکنید و برای رنگ های فرعی نیز از دو رنگ دیگر در چرخه استفاده میکنید . در این الگو از رنگ های خنثی کمتر استفاده میشود و بیشتر تمرکز روی رنگ هایی است که در چرخه انتخاب شده اند . برای هر چه زیبا تر به نظر رسیدن این الگو میتوانید از مات کردن رنگ اصلی و استفاده از رنگ های فرعی در مکان های درخشان و سایر نقاط استفاده کنید .

قانون 10 – 30 -60

از این قانون در این نوع انتخاب مکمل استفاده میشود بدین ترتیب که بر اساس این قانون رنگ اصلی به مقدار 60 درصد مورد استفاده قرار میگیرد و رنگ دوم به میزان 30 درصد مورد استفاده قرار میگیرد و رنگ تاکیدی نیز به میزان 10 درصد مورد استفاده قرار میگیرد . رنگ اصلی معمولا رنگی است که دیوار ها و سقف با آن پوشیده میشوند و رنگ دوم نیز برای تزیین میلمان و … مورد استفاده قرار میگیرد و رنگ سوم نیز برای نقاط کلیدی همچون تابلو ها و … مورد استفاده قرار میگیرد .

الگوی مجاور ( Analogous color scheme )

در این نوع الگو از سه رنگ مجاور در کنار هم بر روی چرخه رنگ استفاده میشود و از کنار هم قرار گرفتن دو رنگ اصلی و یک رنگ فرعی تشکیل میشود که معمولا رنگ فرعی از ترکیب دو رنگ اصلی به نسبت مساوی بوجود می آید که در این نوع الگو نیز قانون 10 – 30 – 60 نیز رعایت میشود که در آن رنگ اول به عنوان رنگ غالب و رنگ دوم برای تقویت رنگ اول و رنگ سوم برای رنگ آمیزی برخی از نقاط بکار برده میشود . در این نوع الگو میتوانید بجای استفاده از رنگ سوم از رنگ هایی همچون سیاه و سفید و خاکستری به مقدار های مساوی استفاه کنید .

الگوی مثلث متساوی الاضلاع ( Triadic color scheme )

در این نوع الگو سه رنگ با فاصله های مساوی بر روی چرخه انتخاب میشوند و از این رو انتخاب این نوع سه رنگ منجر به تشکیل یک مثلث متساوی الاضلاع میشود که مرسوم ترین نوع استفاده از این نوع الگو استفاده از رنگ های زرد , آبی و قرمز است . استفاده از این الگو باعث میشود تا فضا ها شلوغ به نظر برسند از این رو بیشتر از این الگو در محیط های خاص و اتاق کودکان و اتاق بازی استفاده میشود و سعی کنید در محیط های مجاور این الگو از الگو های تک رنگ و … استفاده کنید .

الگوی مستطیل ( tetradc color scheme )

در این الگو از چهار رنگ که دو به دو با یکدیگر مکمل هستند اسفاده میشود و تنوع زیادی در این نوع الگو وجود دارد که دمای رنگ نیز در این نوع الگو بسیار قابل اهمیت است پس از این رو توجه داشته باشید که دو رنگ گرم و دو رنگ سرد داشته باشید زیرا استفاده متناسب از رنگ ها آرامش زیادی به محیط می بخشد . در این الگو بهتر است برای جلوگیری از شلوغ شدن محیط از مبلمان با رنگ متناسب و مرتبط با محیط استفاده کرد .

الگوی مربع ( square color scheme )

این نوع الگو بسیار مشابه با نوع قبلی است اما با این تفاوت که بجای استفاده از رنگ های مکمل از رنگ هایی با فاصله مساوی بر روی چرخه استفاده میشود که در این نوع الگو نیز بهتر است از دو رنگ سرد و دو رنگ گرم استفاده شود تا فضایی با ترکیب رنگ بهتری پدید آورید که در این نوع الگو باید یک رنگ به عنوان رنگ اصلی و رنگ های بعدی به عنوان رنگ های فرعی و تاکیدی مورد استفاده قرار گیرند .

به طور کلی الگوی رنگ ها به سه دسته تقسیم میشود :

• الگوی درجات مختلف رنگی ( tonal )

در این نوع الگو تنها از یک رنگ با تنالیته هیا مختلف همچون خاکستری استفاده میشود و یا از رنگ هایی با تن های هم خوان استفاده میشود .

• الگوی هماهنگ ( harmonious )

در ای نوع الگو از رنگ های مجاور استفاده میشود تا موجب آرامش بخشی و عدم دلزدگی به فضا شوند که استفاده از این نوع الگو بیشتر در فضا های غیر رسمی مرسوم است .

• الگوی مکمل ( complementary )

الگو های مکمل شامل تعداد زیادی الگو می باشد که بیشتر در فضا های رسمی از آن استفاده میشود .

منبع : وب سایت معماری ایران مرجع ارائه مقالات معماری و عمران